Rimska vojnička diploma iz sela Planinica

Nedaleko od sela Planinica pronađene su dve bronzane pločice koje čine rimsku vojničku diplomu. Ove pločice datiraju od 7.januara 222. godine, dužine su 14,5 cm i širine  11,4 cm.

Rimske vojničke diplome su zapravo carski ukazi kojima su se vojnicima koji su regrutovani u oblastima izvan Italije, a koji nisu bili rimski građani, nakon završetka vojničke službe dodeljivala građanska i biračka prava (civitas et conubium). Dobijena prava sticala su i već rođena deca.

Ova konkretna diploma je bila dodeljena Aureliju Valensu, sinu Gajevom, rodom iz Serdike (Sofije). Po ustaljenom pravilu, Aurelije Valens je dobio obu diplomu 7. januara 222. godine. Original diplome nalazio se u Rimu, na zidu iza hrama božanskog Avgusta. Odsluženi legionar bi dobijao dve bronzane pločice koje su bile međusobno povezane sa istovetnim natpisima. Natpis je urezan na sve četiri strane. Na prednjoj strani prve pločice urezan je tekst ukaza koji počinje imenima imperatora Elagabala i Aleksandra Severa, tekst se nastavlja podacima o isluženim vojnicima, jedinicama u kojima su služili i pravima koja su dobili.

Izgled prve ploče

Prevod teksta sa spoljašnje strane prve ploče:

Imperator, Cezar, sin božanskog Velikog Antonina Pija, unuk božanskog Severa Pija, Marko Aurelije Antonin Pije Feliks Avgust, veliki sveštenik nepobedivog boga Sunca Elagabala, veliki pontifik, tribunska vlast peti put, konzul četvrti put, otac otadžbine i Imperator, Cezar, sin Marka Aurelija Antonina Pija Feliksa Avgusta, unuk božanskog Velikog Antonina Pija, praunuk božanskog Severa Pija, svalvi Cezar vlasti i sveštenika, konzul.

Imena vojnika koji su služili u pretorijanskim kohortama, vernim zaštitnicima, deset antoninijanskih I, II, II, IV, V, VI, VII, VIII, IX i X. Onima koji su verno i hrabro završili služenje u vojsci dodeljujemo pravo praka samo sa po jednom, ito prvom ženom, iako su, prema običajima stranaca, već bili oženjeni, i da već rođenu decu odgajaju kao da su iz braka dvoje rimskih građana.

Sedmog dana pre januarskih ida, četvrte godine vladavine Marka Aurelija Antonina Pija Feliksa Avgusta i Marka Aurelija Aleksandra Cezara.

Gaju Aureliju Valensu, Gajevom sinu, iz tribe Ulpija, rodom iz Serdike, koji je služio vojsku u pretorijanskoj kohorti, sedma Antoninijana verna zaštitnica.

Prepisano i pregledano sa bronzane table koja je pričvršćena na zidu iza hrama božanskog Avgusta, pored Minervinog hrama u Rimu. 

Na prednjoj strani druge pločice su imena sedmorice rimskih građana koji u funkciji svedoka potvruju da je tekst na pločicama veran originalu.

Izgled druge ploče

Prepis teksta sa druge ploče

Ovu diplomu su opisali S.Dušanić i P.Petrović 1963.godine u radu „Etnografski prilozi iz Narodnog muzeja Niša“. Opis diplome može se naći i u katalogu izložbe „Arheološko blago Niša“ koju je priredio Slobodan Drča. 

Same diplome možete videti u postavci Narodnog muzeja u Nišu, inventar broj E129.